ښځې

په ملګرو ملتونو کې د امریکا سفیرې د ښځو لپاره د طبي زده کړو ممنوعیت د "مرګ له حکم" سره تشبیح کړ او ویې ویل، چې د طالبانو دغه حکم نه کلتوري دی او نه مذهبي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن د افغان ښځو په وړاندې د طالبانو تبعیضي فرمانونه وغندل.

د رواداري په نوم د بشري حقونو یو بنسټ وایي، واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته افغان مېرمنې د خپلو بنسټیزو حقونو په برخه کې له ویجاړونکي سیستماتیک بدلون او شاتګ سره مخامخې شوې دي.

د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري د سې شنبې په ورځ وویل، د طالبانو توپیري چلند د افغان ولس په تېره بیا د مېرمنو کړاوونه زیات کړي دي.

د ارغواني شنبو غورځنګ وایي، واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته د افغانستان د خلکو، په ځانګړې توګه د ښځو حقونه په سیستماتیک او وحشیانه توګه تر پښو لاندې شوي دي.

د افغانستان لپاره د امریکا سفارت یوه سلاکاره کیټي نېټ وایي، د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی یوازې فزیکي نه؛ بلکې د هغو پالیسیو له لارې هم پلي کېږي، چې زده‌کړو ته د ښځو لاسرسی منعه کوي او په ټولنه او اقتصاد کې د دوی ګډون محدودوي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې د بشري حقونو د نړۍوالي ورځې په مناسبت وايي، په افغانستان کې د بشري حقونو خوندیتوب په اوږدمهال او خطرناک ډول د له منځه تلو په حال کې دی او تر ډېره یې زیان ښځې او نجونې ګالي.

د طالبانو د عامې روغتیا په وزارت کې سرچینو اې اېف پي ته ویلي، چې په طبي موسسو کې د ښځو پر زده‌کړو د بندیز له امله لږ تر لږه ۳۵۰۰۰ ښځینه زده‌کړیالانې له زده‌کړو بې برخې شوې دي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بېنېټ وایي، چې په روغتیایي موسسو کې د نجونو پر زده‌کړو لګېدلي بندیزونه د افغانستان ټولو خلکو ته زیان رسوي.

د امریکا د پراختیا نړۍوالې ادارې د ماموریت مرستیال مشر مایکل اشکوري وایي،‏⁧ افغان⁩ ښځې او نجونې د هغو بندیزونو له امله چې پر هغوی لګول شوي، هغوی یې بې هویته کړې او د هغوی غږ یې ټپ کړی دی.

نن د ډسمبر لسمه د ملګرو ملتونو د تعلیمي، علمي او کلتوري سازمان یا یونسکو له‌خوا د بشري حقونو نړۍواله ورځ نومول شوې ده.

د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس د خبر له مخې، د هرات د کار او ټولنیزو چارو ریاست له لوري په دغه ولایت کې د بې سرپرسته ښځو د ملاتړ مرکز پرانیستی دی. طالبانو کابل ښار کې هم سوالګرې ښځې یوه مرکز ته ټولې کړې وې چې بیا تر د جنسي تېریو راپورنه خپاره شول.

د اسټرالیا د بهرنیو چارو وزیرې په افغانستان کې د طبي انسټېټوتونو د تړلو په غبرګون کې وویل، چې طالبانو د ښځو لپاره لږ پاتې فرصتونه هم له منځه یوړل.

د افغانستان لپاره د امریکا سفارت وايي، چې په دغه هیواد کې پر زده کړو بندیز د مخکې له وخته او کم عمره کسانو د ودونو کچه ۲۵سلنه لوړه کړې ده. دغه سفارت وویل، چې اټکلونه ښيي چې ۲۸،۷سلنه افغان مېرمنې تر ۱۸ کلنۍ مخکې واده شوي دي.

د بې پولې ډاکټرانو سازمان وايي، د طالبانو له خوا په روغتیايي موسسو کې د ښځو پر زدکړو بندیز لګول د افغانستان روغتیايي سیستم ته ګواښ دی او د ښځو پر روغتیا به منفي اغیز ولري. دغه سازمان ویلي چې د طالبانو دغه اقدام له عامه او مسلکي ژوند څخه د ښځو د ایستلو یو بل ګام دی.

طالبانو په سویلي ولایتونو کې د خپلو بنديزونو په دوام دا ځل په هلمند کې دوکاندارانو ته خبرداری ورکړی، چې تور حجابونه دې نه پلوري او یوازې دې د ميرمنو لپاره چادرۍ وپلورل شي. په دغه ولایت کې امربالمعروف له ښځو هم غوښتي، چې د حجاب پر ځای دې شنې چادرۍ پرسر کړي.

له تخار ولایته سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د طالبانو استخباراتو د اعتراض له امله دوه تنه زده‌کړیالانې نیولې او له ځانه سره یې بېولې دي.

په ننګرهار ولایت کې د انستیتیوتونو د تړل کېدو په غبرګون کې یو شمېر نجونو د اعتراض په ډول خپلې سپینې چپنې وسوځولې.

د ملي محور ګوند د یوې اعلامیې په خپرولو د طالبانو له خوا د نجونو پر طبي انسټیټوټونو د بندیزونو په غبرګون کې لیکلي:«له توپير پرته د علم زده کړه نه يوازې انساني او اسلامي حق دی، بلکې د ټولنيز عدالت غوښتنه او زموږ د ملي ګټو بنسټیزې اړتياوې دي.»

د تېر حکومت د ملي امنیت پخواني مشر رحمت الله نبیل د طالبانو له خوا د طبي انسټیټونونو د تړل کېدو په غبرګون وویل: «نړۍ ته معلومه ده چې د ظلم او ځپلو دوام ترخه پایله لري.»

د ارغواني شنبو غورځنګ د طالبانو له‌خوا د ښځو لپاره د طبي انستیتونو د تړلو په غبرګون کې وایي، چې په افغانستان کې د ښځو په وړاندې د طالبانو له‌خوا د طبي مرکزونو تړنه د افغان نجونو د هیلو وروستی روښنایي هم تته کړه.

د افغانستان د اسلامي ګوند مشر له یو شمېر افغانانو سره وکتل. له دې غونډې څخه په خپرو شویو انځورونو کې لیدل کېږي، چې نوموړی له هغو ښځو سره خبرې کوي، چې جامې یې د طالبانو له ټاکل شوي معیارونو سره برابرې نه دي.

د بخښنې نړۍوال سازمان وایي، چې طالبانو په داسې یوه هېواد کې پر طبي انسټیټوټونو بندیزونه لګولي، چې د میندو د مړینې له لوړې کچې سره مخ دی.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د معاونیت پلاوي یا یوناما موندنې ښيي چې افغان معلولې ښځې او نجونې له زیات تبعیض او تاوتریخوالي سره مخ دي. یوناما وايي چې دوی د خپلې انزوا او پاملرنې ته اړتیا له املهله کورني تاوتریخوالي او ناوړه ګټه اخیستنې سره مخ دي.

د نړۍوالې محکمې لوی څارنوال کریم خان وایي، چې ډېر به ژر د طالب چارواکو د نیولو د حکمونو د صادرولو غوښتنه وکړي.

د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده په یوه نوي فرمان کې په طبي انسټیټوټونو کې د نجونو پر زده کړو بندیز لګولی دی.

د افغانستان د بشري حقونو د مدافعینو یوې ډلې د افغان ښځو د حقونو د وضعیت د څېړلو په اړه د جرمونو له نړۍوالې محکمې څخه خپل ملاتړ اعلان کړ. یادې ډلې ویلي، چې په افغانستان کې د ښځو پروړاندې تاوتریخوالی په فاجعې او د بشریت ضد په جنایت بدل شوی دی.

د ملګرو ملتونو د کډوالو چارو ادارې خبرداری ورکړی چې په ټوله نړۍ کې له ۶۰ میلیونو څخه زیاتې ښځې او نجونې چې له مجبورۍ بې ځایه شوي، د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي له جدي خطر سره مخامخ دي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنرۍ په افغانستان کې د ښځو او نجونو پر وړاندې د طالبانو محدودیتونو ته په اشارې سره وویل، چې د افغان ښځو او نجونو لپاره عدالت او برابري د مذاکرې وړ خبره نه ده.

د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي پر وړاندې د ۱۶ ورځني کمپاین په ترڅ کې د افغانستان لپاره د امریکا سفارت د عامه چارو مشر وايي، افغان میرمنې د خپل راتلونکي د جوړولو لپاره امنیت او فرصتونه غواړي. ماریو کریفو په یوه ویډیو پیغام کې زیاتوي، دا هغه څه دي چې د نړۍ ټولې ښځې یې غواړي.

د ارغواني شنبو غورځنګ د هغو شپږو هېوادونو له پرېکړې هرکلی کړی، چې له مخې یې د افغانستان د ښځو د حقونو پر وړاندې د طالبانو سرغړونې د جرمونو نړۍوالې محکمې ته وړاندې کړې دي.

د افغانستان د ازادۍ جبهې د شېلي، فرانسې، مکسیکو، اسپانیا، کاستاریکا او لوکزاملورګ هېوادونو له هغه ګامه چې د جرمونو نړۍوالې محکمې ته یې له ښځو سره د طالبانو د ظالمانه چلند قضیه سپارلې، هرکلی وکړ.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو راپور ورکوونکي ریچارډ بنېټ په جنیوا کې د جندر د عدالت او حساب ورکولو په کنفرانس کې وویل، چې د افغانستان خلک د نړیوال ملاتړ مستحق دي او هغه څه چې په افغانستان کې روان دي د هرچا وجدان نا ارامه کوي.

د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره (اوچا) وایي، چې په افغانستان کې د محدودیتونو زیاتېدو ښځې او نجونې زیانمنې کړي دي.

د تېر حکومت د سولې د مرکچي پلاوي مشر معصوم ستانکزی وایي، چې اوسمهال د نړۍ اسلامي او غیر اسلامي هېوادونه پر هغو لارو چارو بحث کوي، چې د ښځو پرواړندې تاوتریخوالي څنګه بند شي.